دانش اعراب القرآن و نقش آن در ترجمة قرآن کریم ( با تاکید بر ترجمۀ شاه ولی الله دهلوی)

اعراب القرآن از دانش‌هایی است که در راستای فهم و تفسیر استدلالی قرآن کریم شکل گرفته و در آن، آثار ارزشمندی تالیف شده است. در میان قرآن‌پژوهان، معرِبان در کتاب‌های «اعراب القرآن» و مفسران در آثار تفسیری خود به خوبی اهمیت این دانش را دریافته و از آن بهره برده‌اند اما برخی از مترجمان با تساهل از این دانش گذر کرده و به یافته‌های دانش اعراب القرآن به عنوان یکی از بایسته‌های مقدماتی ترجمۀ قرآن کمتر توجه کرده‌اند. در این مقاله نخست به تعریف این دانش و پژوهش‌ها و تالیف‌های صورت گرفته در آن پرداخته و سپس نقش اعراب القرآن را در ترجمۀ صحیح قرآن کریم پیگیری کرده‌ایم. مهم‌ترین عناصر تاثیر گذار اعراب القرآن بر ترجمۀ کلام الله عبارت‌اند از توجه به معنای مراد گوینده بر پایۀ ظهور عرفی، رعایت قواعد نحو و علائم اعراب، عنایت به ایجاز‌های حذف، توجه به سیاق و قرائن سازندۀ معنا، دقت در تقدیم و تأخیر الفاظ، توجه به تعدد وجوه در یک آیه و تشخیص نوع ادوات بکار رفته در آن. از میان ترجمه‌‌های قرآن «شاه ولی‌اللّه دهلوی» در ترجمۀ خود به وجوه اعراب کلمات قرآن توجه تام ورزیده و ترجمۀ او از این حیث قابل قبول است گرچه درمواردی از اعمال آموزه‌های اعراب القرآن غفلت کرده و ترجمه‌اش به راه ناصواب رفته است.